ذهن آرام، دانش آموز شاد
گلدی هان (Goldie Hawn) با عصب شناسان و روان شناسان شناختی و آموزگاران، یک طرح درس مبتنی بر هوشیاری برای مدارس ایجاد کرده است. منافع این طرح درس در عمل نیز ثابت شد از جمله اینکه: افزایش خوش بینی و شادی در کلاس درس، کاهش خشونت و عصبانیت، افزایش همدلی و مهربانی به دیگران و کمک به دانش آموزان برای دعوا نکردن.
تعاریفی که دانش آموزان شرکت کننده در این دوره از هوشیاری داشتند، بامزه و جالب بود؛ مثلاً «آرامش داشتن خارج از مشکلات و استرس های روزانه» ، «راهی برای خود بودن وقتی که به دردسر می افتیم» ، «این شبیه خارج شدن از یک ریل و افتادن روی ریلی دیگر است».
برخی از تمرین هایی که در این دوره انجام شد به قرار زیر است. آنها را در خانه و یا کلاس درس انجام دهید و نتایج آن را ببینید:
۱- تمرین شنیدن صدای ناقوس
یک ضربه به ناقوس بزنید و از بچه ها بخواهد که با توجه زیاد به صدای ارتعاش ناقوس گوش بدهند. از آنها بخواهید که ساکت باشند و وقتی که دیگر صدای ناقوس را نشنیدند، دستشان را بلند کنند. به آنها بگوئید که یک دقیقه ساکت باشند و با توجه زیاد به دیگر صداهایی که به محض ساکت شدن ناقوس می شنوند گوش دهند. سپس به ترتیب از بچه ها بپرسید که در آن یک دقیقه چه صداهایی را شنیدند. این تمرین نه تنها سرگرم کننده است بلکه باعث هیجانی شدن کودکان از به اشتراک گذاشتن تجربیاتشان با دیگران می شود اما مهم تر اینکه باعث ارتباط آنها با زمان حال و افزایش حساسیت ادراکشان می شود.
۲- دوستان تنفسی
یک عروسک حیوانی پارچه ای را به هر کودک بدهید. بگذارید که کودکان روی زمین دراز بکشند و حیوان عروسکی را روی شکمشان بگذارند. به کودکان بگوئید که برای یک دقیقه در سکوت نفس بکشند و به «دوستان تنفسی» شان توجه کنند که چطور بالا و پایین می رود. به آنها بگوئید که تصور کنند هر فکری که به ذهن آنها می آید به حبابی تبدیل شده و روان می گردد تا ناپدید شود. وجود «دوستان تنفسی» باعث می شود که مدیتیشن، دوستانه تر شده و به کودکان اجازه می دهد که ببینند که یک بازی نیاز ندارد که با سرو صدا همراه باشد.
۳- مدیتیشن انقباض و استراحت
در حالی که کودکان دراز کشیده اند و چشمانشان بسته است، بگوئید که تمام ماهیچه هایشان را هرچه سفت تر که می توانند منقبض کنند. بگوئید که ماهیچه های پایشان را از انگشتان پا تا کمر را سفت کنند بعد شکمشان را بدهند داخل، مشتشان را گره کرده و دستشان را در روی سینه جمع کنند و سپس شانه هایشان را به سمت سرشان بکشند. برای چند ثانیه روی این حالت بمانند و بعد خود را رها کرده و استراحت کنند. این یک فعالیت بامزه و مهم است برای شل کردن ذهن و بدن است و راهی کاملا دسترس است تا کودکان در زمان حال بودن را بفهمند.
۴- بو کن و بگو
اشیاء معطر را به کودکان بدهید تا دست به دست کنند؛ همچون یک تکه پوست تازه پرتقال، شکوفه بهار نارنج و … . از آنها بخواهید که چشمانشان را ببندند و در حالی که نفسشان را می کشند داخل، تمام توجه شان را به عطر آن اشیاء بدهند. بوهای معطر ابزاری واقعا قدرتمند برای رفع اضطراب است.
همچنین بخوانید : نیمکره راست، خلاقیت، نوآوری و بیماران روانی: تنها در تاریکی
۵- هنر لمس کردن
به کودک، شیئی برای لمس کردن بدهید؛ همچون توپ، پر، اسباب بازی نرم، سنگ و … . از آنها بخواهید که چشمشان را ببندند و برای کناردستی شان آنچه که لمس می کنند را توضیح دهند. سپس نفر کناردستی (که شنونده بود) چشمش را ببندد و آنچه لمس می کند را برای نفر اول (که لمس کننده بود) توضیح دهد. این تمرین و تمرین قبلی با وجود ساده بودن باعث می شود که کودکان را سوق دهد که یک حواس را از بقیه جدا کرده و خود را با حس جدا شده، هماهنگ کنند.
۶- تمرین ضربان قلب
به کودکان بگوئید که برای یک دقیقه بالا و پائین بپرند. سپس بگوئید که بنشینند و دستشان را روی قلبشان بگذارند. بگوئید که چشمشان را ببندند و ضربان قلبش، تنفس و هرچیز دیگری در بدنشان را حس کنند.
۷- صحبت در مورد احساسات
راحت و بی تکلف بنشینید و از کودکان بخواهید تا در مورد احساسشان صحبت کنند. چه احساسی دارند؟ چگونه می دانند که چنین احساسی دارند؟ آن احساس را در کجای بدنشان حس می کنند؟ کدام یک از احساسشان را بیشتر دوست دارند؟
سپس به آنها بگوئید چگونه می توانند احساس بهتری داشته باشند وقتی که احساسی که از همه بیشتر دوست دارند را ندارند. به آنها بگوئید که آنها همیشه می توانند افکاری که دوست ندارند را به حباب تبدیل کرده و روان کرده و دور کنند؛ اگر نیاز دارند که آرام شوند می توانند مدیتیشن انقباض و استراحت را انجام دهند و اگر می خواهند آسوده خاطر شوند می توانند برای چند دقیقه به صدای تنفسشان گوش داده و ضربان قلبشان را حس کنند.
خلاصه مقاله :
- هدف: افزایش شادی، کاهش خشونت، پرورش همدلی و حل مسئله بدون دعوا در دانش آموزان.
- فعالیت ها: تمرین تمرکز، تنفس، لمس، حس کردن، صحبت در مورد احساسات.
- مزایا: سرگرم کننده، افزایش تمرکز، خود تنظیمی، کاهش استرس، آرامش.
- نقل قول ها: “آرامش در برابر مشکلات”، “خود بودن در سختی ها”.
- ملاحظات: قابل اجرا در خانه و مدرسه، قابل تنظیم توسط معلمان.
